|
تعامل ارزش‌های معماری ایرانی- اسلامی با معماری مسکن (نمونه موردی: خانه امیرنظام گروسی تبریز)
نویسندگان:
حامد جعفری مند (نویسنده مسئول)
صفحات از: 5 - 12
تعداد بازدید: 150
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
مفهوم سکونت به عنوان یکی از نیازهای اولیه بشر، از ابتدای آفرینش با او همراه بوده است. نمود‌های اولیه آن استفاده از محیط طبیعی به عنوان سرپناه و در ادامه سیر تکامل انسان در قالب محیط مصنوع نمود پیدا کرد. اهمیت مسکن از جایي نشات مي‌گیرد که بسیاري از نیازهای اولیه هر فرد همانند غذا خوردن، گذرانیدن اوقات فراغت، استراحت و... در آن تامین مي‌شود. مفهوم مسکن علاوه بر مکان فیزیکي، کل محیط مسکوني را نیز در بر می‌گیرد که شامل کلیه خدمات و تسهیلات ضروري مورد نیاز براي به زیستن خانواده و مکان‌های اشتغال، آموزش و بهداشت افراد است. ساختن محيط در طول تاريخ، از اشكال اصلي بيان فرهنگي بوده كه همزمان راه حل‌هاي فني شكل سرپناه، حساسيت هاي هنري، ارزش‌هاي زيباشناختي و باورهاي ديني را نيز منعكس مي‌كند. مسکن در اسلام مرکز آموزش پاکدامنی و زمینه ساز جامعه‌ای عاری از فساد و گناه است. در قرآن مناسب‌ترین سکونتگاه برای انسان مکانی است که با نیازهای وجودی انسان سازگاری داشته باشد و زمینه برای دستیابی به رشد و تعالی فرد فراهم بیاورد. معماری بر اساس هویّت طبیعی و اقلیمی هر منطقه شکل گرفته و در گذر تاریخ، به عنوان عاملی هویّت بخش در معماری آن بوم تجلّی کرده است. به دلیل اهمیت حریم خانواده در فرهنگ ایرانی، حفظ حجاب در طراحی مسکن به وضوح دیده میشود. سبک معماري گذشته ایران، درونگرا بود و مشرف نبودن خانه‌ها به یکدیگر و همچنین دوري از اختلاط محرم و نامحرم از ویژگی‌هاي مهم آن به شمار می‌رفت. خانه امیرنظام، یکی از زیباترین خانه‌هاي دوره قاجار است که درمحله ششگلان قرارگرفته است. با نگاهی به معماری این عمارت در می‌یابیم که این معماری سرشار از مفاهیم پایه‌ای و دلایل منطقی است. در کل معماری است که در آن بیهودگی جایی ندارد. نور نماد عقل الهی و منشاء تمام پاکی‌ها و نیکی‌ها است و به طور کلی عمارتی است که منطبق بر مسکن مطلوب با ویژگیهای اسلامی از جمله محرمیت و درون‌گرایی، زیبایی، ویژگیهای روانی و اجتماعی در نوع خود بی نظیر محسوب میشود. در این پژوهش تعامل ارزش‌های معماری ایرانی- اسلامی با معماری مسکن در خانه امیرنظام گروسی تبریز مورد بررسی قرار گرفته است و درپایان به این نتیجه می‌رسیم که اعتدال، روح‌مندي و نظم ساختاري است كه داوري در عوالم معرفتي سكونت را در این عمارت موجب مي‌گردد.
واژگان کلیدی
خانه امیرنظام گروسی، مسکن مطلوب، معماری اسلامی، معماری ایرانی، معماری مسکن
|
|
تاثیر کیفیات فضایی معماری اسلامی بر ماهیت اجتماعی شهر
نویسندگان:
علی جهان بینی (نویسنده مسئول)
مهروش کاظمی شیشوان
صفحات از: 13 - 22
تعداد بازدید: 165
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
مفهوم فضا در معماری اسلامی آنقدر پیچیده است که تا کنون مورد بحث و جلب نظر بسیاری از محققین داخلی و حتی خارجی از جمله آندره گدار، راپاپورت، بورکهارت و غیره قرار گرفته است. معماران و طراحان ابنیه و فضاهای اسلامی به ویژه در دوره‌های تاریخی سلجوقی، صفوی و تیموری که به دوره‌های شاهکارهای بی‌نظیر در زمینه طراحی فضاهای اسلامی معروف شده اند در طراحی این دست فضاها تلفیق نور، رنگ، فرم، حجم، صدا و عناصر بی‌شمار دیگری را تواما با یکدیگر در نظر گرفته و با ترکیب هنرمندانه این عناصر فضایی را پدید آورده اند که پس از چند صد سال روح مکان و حس عرفانی خاصی را در مخاطب پدید می‌آورد. با ورود تفکر معماری و شهرسازی جدید در متن شهرهای گذشته، بسیاری از فضاهای کالبدی نو ظهور پدید آمد که گذشت زمان نتوانسته زمینه ای برای ارتباط و پیوند آن با مخاطبان و ساکنان شهر برقرار نماید. در این مقاله سعی کردیم با بیان شاخصه‌های معماری اسلامی شهری تا حدودی آن‌را توصیف کنیم و به آن نزدیک شویم. سپس ارزش‌هایی که این نوع معماری میتواند به ماهیت اجتماعی شهر بدهد تا منجر به خلق اثری باشد که به آن شهر اسلامی گفته میشود واکاوی شده و در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که آنچه از طراحی شهری‌ای که مایه کار خود را «معنای اسلام در فضای شهری» قرار می‌دهد، مورد انتظار است، رسیدن به فرآیندی است که در آن، متنی موجود، مورد تغییر قرار می‌گیرد، و از این طریق، فضاهای انگاشتی متفاوت، درشهر تولید و به تدریج این فضاها با ساختار اجتماعی و افعال کنشگران خود، پیوندی معنادار برقرار می‌نماید.
واژگان کلیدی
کیفیت فضایی، ماهیت اجتماعی شهر، معماری اسلامی، شهر اسلامی
|
|
بررسی میزان بازتاب اندیشه‌های هخامنشیان در نقوش برجسته‌ی تخت جمشید
نویسندگان:
فاطمه کهربایی (نویسنده مسئول)
فریده گل مروی
سارا نورافشان
صفحات از: 23 - 36
تعداد بازدید: 150
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
آثار باستانی، پیشینه‌ی تاریخی هر کشور محسوب می‌شوند و دارای ارزش و اهمیت فراوانی هستند. مردم با دیدن آنها به وحدت ارزش‌های انسانی پی می‌برند و آثار باستانی را میراثی همگانی می‌دانند. هر تکه‌ای از ایران دارای ارزش تاریخی است و تمدنی چند هزار ساله را یدک می‌کشد که برای حفظ و نگهداری آن باید تلاش بسیار نمود. از طرفی برخی مؤلفه‌های معماری ایرانی در بناهای تاریخی میتواند الگوی خوبی برای معماری نوین باشد. «تخت جمشید» نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت باشکوه و تشریفاتی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده است. در این شهر باستانی کاخی به همین نام وجود دارد که در دوران زمام‌داری «داریوش بزرگ»، «خشایارشا» و «اردشیر اول» بنا شده است. در نخستین روز سال نو گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی از استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه تقدیم می‌کردند. این مکان تاریخی از سال 1979 یکی از آثار ثبت‌شده‌ی ایران در میراث جهانی یونسکو است. تخت جمشید از نظر ساختمانی امکانات یک بنای اداری و سیاسی پایتختی عظیم را نداشت و بیشتر در آئین‌ها و مراسم خاص مورد استفاده قرار می‌گرفت. جنبه‌ی نمایشی آن برای نمایندگان ملل در سطح جهان آن روز بیشتر اهمیت داشت. نمایاندن عظمت و شوکت یک امپراطوری و گنجینه‌های گرانبهای آن برای نشان دادن شکوه و قدرت این امپراطوری بود و طبیعی است که در مدت کوتاهی از سال که شاه در کاخ به سر می‌برد، آنجا به مرکز حکومت تبدیل می‌شد. یکی از مهمترین علل وجودی نقش‌برجسته‌های تخت جمشید به طور عام نیز برپایی آنها برای دیده شدن و تأثیرپذیری توسط مخاطبان بوده است. نقوش برجسته بر دیواره‌ی کاخ‌ها در این کنش ارتباطی نقشی تعیین‌کننده ایفا می‌کنند و خود دلالتی بر ارتباط می‌شوند.
واژگان کلیدی
تخت جمشید، نقش‌برجسته، آئین، ارتباط، بازنمایی
|
|
تاریخ معماری و مهندسی ساخت در ایران، با تاکید بر قرون معاصر
نویسندگان:
ایرج بهزادی
جلیل پورحسن دارابی
احمد دریابر (نویسنده مسئول)
صفحات از: 37 - 42
تعداد بازدید: 130
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
معماری و مهندسی ساخت و سکونت یکی از مولفه های تثبیت تمدنها و مظاهر ان در دنیای امروزیست. از جمله مظاهر قابل توجه در حوزه معماری و ساخت وساز، بحث زیبا شناسی است، به طوریکه یکی از ویژگیهای تمدن شهرنشینی در دنیای کنونی و جوامع در حال پیشرفت ،خصوصیات فیزیکی و زیبایی فضای کالبدی شهرها می باشد.به زعم نگارنده، به نوعی، معماری و مهندسی گذشته ایران بیشتر تحت تاثیر موقعیت های جغرافیایی،نیروی انسانی و عوامل سیاسی و اقتصادی بوده است. از ارتباط عوامل فوق، می توان ساخت معماری ایرانی را به نوعی همگام با شعور و احساس یا به نحوی رابطه بین انسان و فضای کالبدی دانست.این گونه معماری و ساخت،بیشتر ریشه در زمان و محیط انسان داشت و خواسته های انسان را بیشتر در فضا جواب می داد.از طرفی در اعصار گذشته، معماری و مهندسی ساخت ابنیه های ایران، به نوعی، زبانزد خاص و عام بود که تاریخ معماری و ساخت اکثر مناطق دنیا، از بیشتر جوانب، به نوعی خود را مدیون معماری تاریخ ایران می دانست.همچنین حس زیبایی و ان احساس رمانتیک ساخت معماری ایران، چندصباحی است که به یک حلقه مفقوده بدل شده است که مسبب حس انتقادی عده ای از اندیشمندان به این مقوله مهندسی شده است.این مقال بر ان است تا نگاهی چالشی و منتقدانه به معماری و مهندسی ساخت شهری معاصر کشور ایران داشته باشد و تا جایی که ممکن است راه حلهایی منطقی برای بهبود این وضعیت پیشنهاد دهد.
واژگان کلیدی
بحران هویت، سنت و مدرنیته، روشهای ساخت، معماری مدرن، معماری قرون معاصر
|
|
اخلاق محیطی مستتر در شکل گیری محیط مصنوع مبتنی بر جهانبینی اسلامی
نویسندگان:
جاوید قنبری (نویسنده مسئول)
حمیدرضا بابایی
صفحات از: 57 - 62
تعداد بازدید: 137
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
به طور كلي، اخلاق محيطي شرحی نظام مند از روابط اخلاقي بين انسانها و محيط طبيعي اطراف آنها مي باشد؛ اخلاق محيطي بر اين فرض استوار است كه هنجارهاي اخلاقي مي توانند و بايد رفتار انساني را در برابر طبيعت هدايت كنند بنابراین اخلاق محيطي، اين هنجارها را توضيح مي دهد و مشخص مي كند كدام انسانها چه وظايفي دارند و چگونه اين وظايف توجيه مي شوند. به طور کلی فلاسفه اخلاق را بر سه دسته ی اخلاق انسان محور (که انسان و جامعه ی انسانی را مبنای اصول اخلاقی قرار می دهد)، اخلاق غیر انسان محور (که موجودات غیر انسانی را نیز در علم اخلاق شریک می کند) و اخلاق کل نگر (که اخلاق را به تمامی کائنات گسترش می دهد) تقسیم بندی می کنند. در این نوع نگرش، نياز به اخلاق محيطي در امر ساخت و ساز و معماری و به طور کلی در امر توسعه عمرانی مطرح مي گردد. با نگاهی به معماری بومی مسلمین در نقاط مختلف گستره پهناور اسلام نوعی محیط مصنوع مشاهده و ادراک می گردد که با تغییر اندکی در چهره طبیعت اطراف، خود را به منصه ظهور و وجود رسانده است. این نوع معماری که با استفاده ی هوشمندانه از مصالح طبیعی در دسترس شکل گرفته است در هماهنگی کامل با اصول اسلامی طراحی محیط نیز قرار دارد. این مقاله در ابتدا با نگاهی به نظریات اخلاق محیطی و نظریه های مرتبط با این دیدگاه به بررسی ایدئولوژی اسلام در شکل دهی به محیط مصنوع می پردازد و تحلیل این دیدگاه با نظریه اخلاق محیطی ما را بر این رهنمون می سازد که معمار بومی مسلمان، به عنوان خلیفه خداوند و مدیر منابع زمین، چگونه به استفاده، بهره برداری، توسعه و حفاظت از منابع و محیط طبیعی با رعایت موازین اخلاق محیطی در معماری خودش نائل آمده است.
واژگان کلیدی
اخلاق محیطی، دیدگاه اسلامی، محیط مصنوع
|
|
بررسی تطبیقی آسیب‌شناسی معیارهای طراحی مساجد مبتنی بر نحوه سازمان‌دهی فضایی (نمونه موردی: مساجد سنتی، معاصر، مدرن)
نویسندگان:
جمال الدین مهدی نژاد
قاسم مطلبی
علی صادقی حبیب آباد (نویسنده مسئول)
صفحات از: 63 - 74
تعداد بازدید: 198
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
معماری از مجموعه‌ای ارتباطات تشکیل‌شده و این ویژگی باعث گردیده ساختارهای یکپارچه‌ای با نام فضاهای ارتباطی به عنوان عنصری که میتواند ساختار مستحکمی در بنا ایجاد نماید، خلق شده و تنوع در فضای معماری را به وجود آورد. بناهای مذهبی یکی از اساسی‌ترین عناصر بافت، ساخت و شکل شهرها بوده و هستند. هدف از این پژوهش بررسی و شناخت ارتباط‌های فضایی در معماری مساجد سه دوره سنتی، معاصر و امروزی است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت ترکیبی در نمونه‌های موردی بهره گرفته شده است. روش کار در بخش اول به روش توصیفی-تحلیلی و جستجو در ادبیات پژوهش و در بخش دوم به روش تحلیل الگوها و مقایسه تطبیقی و از طریق روش آزمایشی (تحلیل الگوی فضایی) در نرم‌افزار «Space Syntax» پلان مساجد در سه دوره ذکرشده مورد آنالیز قرار گرفته است. در نگرش نحوه فضا، با استفاده از سه شاخص «ارتباط»، «هم پیوندی» و «عمق» به بررسی ویژگیهای فضایی نمونه‌ها پرداخته میشود؛ بنابراین این پژوهش بر آن است تا با بررسی معماری مساجد سنتی، به معرفی؛ الگوبرداری و بهره‌گیری از این نگرش در ارتباطات فضایی در مقیاس معماری مساجد امروزی بپردازد. نتایج نشان می‌دهد که سازمان‌دهی مرکزی در حیاط مسجد جامع اردستان در مقایسه با دو مسجد دانشگاه تهران و مسجد امام رضا (ع) از لحاظ ارتباط بیشتر می‌باشد و در مقایسه با جانمایی ریزفضاها در سازمان‌دهی مسجد اردستان ارتباطات در حیاط با سایر فضاها بیشتر است. همچنین هم‌پیوندی فضاها در مسجد جامع اردستان با توجه به بالا بودن آن؛ میزان یکپارچگی و دسترس پذیر بودن فضاها را بازگو می‌کند.
واژگان کلیدی
پیکره‌بندی فضایی، نحوه فضا، Space Syntax، معماری مساجد، سازمان‌دهی
|
|
نشانه‌شناسی معماری و کاربرد آن در تحلیل فضا (نمونه‌ی موردمطالعه؛ معماری ایرانی اسلامی)
نویسندگان:
هادی مومنی
سجاد رضایی
حمیدرضا بابایی (نویسنده مسئول)
صفحات از: 75 - 84
تعداد بازدید: 148
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
تحلیل نشانه شناختی معماری در اصل برای ارائه تفسیرهایی از آثار معماری نیست، بلکه به دنبال دریافتن آن است که چگونه آثار معماری برای آنان که به تماشای آن ایستاده‌اند قابل‌فهم است، یعنی کاوش در فرآیندهایی که به موجب آنها تماشاگران برای آنچه می‌بینند معنایی می‌سازند. هدف از این پژوهش کشف کیفیت فضا در تحلیل معماری ایرانی اسلامی است. فرضیه‌ی پژوهش بر این اصل استوار است که نشانه‌شناسی معماری به عنوان زیرشاخه‌ای نوین از علم نشانه‌شناسی میتواند در پی فهم ماهیت و ویژگی معنای نهفته در معماری یا به عبارت دیگر اثر هنری معماری به مخاطب کمک کند. بدین گونه می‌توان معنای رویکرد نشانه شناختی در معماری را چنین بیان نمود: «روشی که در آن بیننده-مخاطب در نوعی تجربه‌اندوزی فعال درگیر شده و در عین بررسی حالت و ظاهر فیزیکی و نیز بیان معنایی و مفهومی اثر معماری، به ویرایش و تعیین معنای آن می‌پردازد». نتیجه‌ی به دست آمده مبتنی بر این ایده است که تجربه انسان در درک فضای معماری ذاتاً چند حسی است؛ و هر تجربه‌ای نشانگر محدودیت‌ها و توانایی‌های وسیله‌ی حسی درگیر است.
واژگان کلیدی
معماری ایرانی اسلامی، نشانه‌شناسی، رمزگان، تفسیر، فضا
|
|
طراحی دهکده گردشگری با رویکرد ارتقاء اکوتوریسم در جزیره قشم
نویسندگان:
عطا الله اشرفی
سارا طاهر سیما (نویسنده مسئول)
انسیه قربانی نیا
صفحات از: 85 - 94
تعداد بازدید: 191
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
اکوتوریسم گزینه شاخص و اصلی بخش گردشگری است که میتواند توان بالقوه طبیعی و ویژگی های فرهنگی را به سرمایه های بالفعل تبدیل کند و با رونق آن موجب اشتغال، حفاظت محیط زیست و تقویت موقعیت منطقه شود، این رساله در نهایت به طراحی یک مجموعه گردشگری در قشم به جهت ارتقا کیفیت های عملکری و اجتماعی و اقتصادی شهر، و مکانی برای گذراندن اوقات فراغت مردم بومی درنظر گرفته است . در نتیجه به ارائه یک طرح نهایی سایت گردشگری و همچنین سلسله خطوط راهنمایی برای بومی ساختن و جلب گردشگر و رضایتمندی ساکنین می انجامد. جزیره قشم یکی از مناطق زیبا و دیدنی ایران محسوب میشود که علی رغم بازدید گسترده گردشگران، فاقد هر گونه تسهیلات مناسب مورد نیاز گردشگران است . از آنجا که تسهیلات مورد نیاز گردشگران نیازمند استقرار در مکانی است که بیشترین کارایی را داشته باشد و به طراحی دهکده گردشگری ای که شامل شیب، جهت، شیب، ارتفاع، خاک، زمین شناسی، مخاطرات زمین ساخت، سکونتگاه های انسانی، تاسیسات خدماتی، راه های ارتباطی، مناطق چهارگانه زیست محیطی، چشم اندازهای طبیعی، جاذبه های گردشگری زیارتی و تاریخی و فرهنگی تعیین شده است و پس از تحلیل کامل سایت مورد نظر و ارائه راهکارهای مناسب مبتنی بر شرایط اقلیمی و سایت پروژه، حوزه های مختلف اقامتی، فرهنگی، ورزشی و تفریحی مشخص شده و طرح و ایده نهایی ارائه شود.
واژگان کلیدی
دهکده گردشگری، اکوتوریسم، جزیره قشم، توریسم، گردشگر
|
|
تبیین راهبردی مؤلفه‌های حسی در معماری مساجد مبتنی بر درک «حس معنویت»
نویسندگان:
جمال الدین مهدی نژاد
حمیدرضا عظمتی
علی صادقی حبیب آباد (نویسنده مسئول)
صفحات از: 95 - 104
تعداد بازدید: 185
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
معنویت، بخشی از انسانیت است. استاد مطهری نیز معنویت را نوعی احساس و گرایش ذاتی انسان به امور غیرعادی مانند؛ علم و دانایی، جمال و زیبایی، تقدیس و پرستش می‌داند که وجه تمایز انسان و موجودات دیگر می‌باشد. هدف معماری برانگیختن احساسات در جهت مثبت و معنوی؛ جهت خلق بناهایی است برای رفع نیازهایی مانند آسایش، آرامش معنوی، امنیت، زیستن و... است. این پژوهش سعی دارد با بررسی راهبری مؤلفه‌های حسی (شنوایی، بویایی، لامسه، بینایی) و تأثیر آن بر درک «حس معنویت» در معماری داخلی مساجد بپردازد. روش تحقیق از در بخش اول از نوع توصیفی و در بخش دوم از نوع پیمایشی و از نظر نوع هدف کاربردی است. جامعه آماری دانشجویان تحصیلات تکمیلی ورودی 96 دانشگاه‌های سراسری تهران در رشته مهندسی معماری است که حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 186 نفر انتخاب شده است. تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار «SPSS21» و «AMOS» و جهت آزمون فرضیه‌ها از تحلیل مسیر و «Bootstrap» بهره گرفته شده است. نتایج حاصله از این پژوهش نشان می‌دهد که در مؤلفه‌های بینایی، بویایی و شنوایی بر درک «حس معنویت» تأثیر معناداری داشته است؛ همچنین در مؤلفه‌ی لامسه بر درک «حس معنویت» بر اساس تحلیل داده‌ها رابطه معناداری مشاهده نشده است.
واژگان کلیدی
حس معنویت، مؤلفه‌های حسی، ارزش‌های معنوی، معماری مساجد
|
|
تبیین تاثیر اعتماد اجتماعی بر توسعه مشارکت سیاسی شهری (مورد مطالعه: شهر گرگان 1395)
نویسندگان:
ابوطالب جعفرآبادی (نویسنده مسئول)
مجید کفاشی
بهرنگ صدیقی
صفحات از: 105 - 118
تعداد بازدید: 157
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
موضوع این پژوهش تبیین تاثیر اعتماد اجتماعی بر توسعه مشارکت سیاسی شهری است. از آنجایی که جامعه ی ما در طول زمان، تحولات اجتماعی بسیاری را تجربه کرده است و به نوعی در حال گذار از جامعه سنتی به مدرن است، بدیهی است که آگاهی و شناخت کافی و وافی از کمیت و کیفیت مشارکت سیاسی شهری آنهم در این برهه از زمان، بیش از پیش ضرورت پیدا می کند. به طوری که وضعیت سیاسی در یک کشور و در یک تقسیم بندی کوچکتر (شهر) می تواند آگاهی و رفتار سیاسی مردم یک جامعه را نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی مشخص کند. هدف از این مقاله شناخت مشارکت سیاسی شهری و تبیین جامعه شناختی موثر بر آن می باشد. روش تحقیق در این مطالعه پيمايشي و ابزار سنجش پرسشنامه می باشد. جامعه آماری شامل زنان و مردان 18 تا 65 سال شهر گرگان بوده است. حجم نمونه 400 نفر از مردم این شهر بوده که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. نتایج حاصله از این پژوهش نشان می دهد که بین شاخص های صداقت و صراحت و سهیم کردن و تمایلات همکاری جویانه و احساس اطمینان و دینداری رابطه معنی داری با متغیر وابسته (توسعه مشارکت سیاسی شهری) وجود دارد. نتایج تحلیلی تبیین موثر بر توسعه مشارکت سیاسی شهری، در تحلیل رگرسیون نشان می دهد، متغیرهای صراحت و دینداری در معادله باقی ماندند و در تحلیل مسیر، از مجموع آثار مستقیم و غیرمستقیم متغیرها بر توسعه مشارکت سیاسی شهری، بیشترین تاثیر بر متغیر وابسته را، متغیر مستقل دینداری به میزان927/0 داشته است. نتیجه حاصل از ضریب تعیین که برابر با 124/0 بوده و بیانگر آنست که متغیرهای مستقل بکار رفته در این پژوهش، می توانند این میزان از تغییرات مربوط به توسعه مشارکت سیاسی شهری را تبیین کنند.
واژگان کلیدی
اعتماد اجتماعی، توسعه مشارکت سیاسی شهری، صداقت، سهیم کردن، صراحت
|
|
تبیین و اولویت‌بندی مؤلفه رنگ مبتنی بر ارتقاء «حس معنویت» در معماری مساجد ایرانی دوره اسلامی با استفاده ازمدل‌های چند شاخصه (MADM) (نمونه موردی: مسجد نصیرالملک شیراز)
نویسندگان:
جمال الدین مهدی نژاد
حمیدرضا عظمتی
علی صادقی حبیب آباد (نویسنده مسئول)
صفحات از: 119 - 130
تعداد بازدید: 180
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
دستیابی به معنویت با شناخت توانایی‌های نهادینه‌شده در وجود انسان که اشرف مخلوقات است؛ تحقق رسالت بنده در مقابل معبود در عالی‌ترین سطح را مهیا می‌سازد. فاصله‌گیری کالبد معماری مساجد امروز از این «حس معنویت» جای بسی تأمل و پژوهش دارد، چرا که در تمامی جوامع جهانی این مسئله در زندگی روزمره انسان ارزش تلقی گردیده و تا جایی پیش‌رفته که علم پزشکی از آن به عنوان دارویی روانی جهت درمان بیماران یاد می‌کند. در این پژوهش سعی بر آن است که مؤلفه نور در طیف‌های مختلف در جهت تأثیر آن در ایجاد حس معنویت؛ به روشی علمی مورد تحلیل قرارگرفته و طیف‌‌هایی که بر ارتقاء حس معنویت در مساجد تأثیر بیشتری دارند؛ معرفی گردد؛ از این رو مسجد نصیرالملک شیراز به عنوان نمونه موردی جهت بررسی انتخاب گردید. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی در مرحله اول و در مرحله دوم به صورت پیمایشی با بهره‌گیری از ابزار پرسشنامه مقایسات زوجی در بین جامعه آماری متخصصین با حجم نمونه 18 نفری (تصادفی) صورت گرفته است؛ آنالیز داده‌های مستخرج از پرسشنامه‌های به دست آمده در روشهای رتبه‌بندی «AHP»، «ANP»، «SAW»، «TOPSIS»، مورد بررسی قرارگرفته و سپس نتایج فوق جهت رسیدن به یک نتیجه و یک رتبه‌بندی واحد از روش «POSET» (ادغامی) استفاده شد است. نتایج حاصله نشان می‌دهد که نور با طیف رنگی فیروزه‌ای با توجه به آنالیز در نمونه‌های چند شاخصهای و ادغام نهایی، از نظر ایجاد حس معنویت در اولویت اول و به ترتیب رنگ‌های سبز، آبی، سفید، صورتی، زرد و قرمز، سیاه اولویت‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.
واژگان کلیدی
حس معنویت، معماری مساجد، نمونه‌های چند شاخصهای، معماری اسلامی
|
|
تبیین اخلاق زیست محیطی از منظر اسلامی در مواجهه معماری با طبیعت
نویسندگان:
سیده سمیه میرمرادی (نویسنده مسئول)
صفحات از: 131 - 140
تعداد بازدید: 156
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
ساخت و ساز در محیط زیست یکی از فعالیتهای تاثیرگذار بر طبیعت است که در تمام مراحل ساخت و ساز، تاثیر زیادی بر محیط طبیعی اطراف خود خواهد داشت. در قرآن کریم گزاره های دستوری فراوانی در مورد چگونگی ارتباط انسان با طبیعت وجود دارد که از مجموعه آنها می توان به قواعد اخلاقی قرآن در مورد طبیعت و محیط زیست دست یافت. در این مقاله تلاش شده است تا نحوه مواجهه معماری با طبیعت از منظر اخلاق زیست محیطی اسلامی تبیین شود و بایدها و نبایدهای رفتاری انسان در مواجهه با طبیعت در معماری از منظر دین اسلام با تاکیر بر قرآن کریم بیان گردد. به این منظور اخلاق زیست محیطی اسلام در چهار دسته اصلی قانونمداری در طبیعت، عدل در طبیعت، تکامل در طبیعت، آیه بودن طبیعت مورد بررسی قرار گرفته اند و پس از قواعد اخلاقی کلی به چگونگی همراستایی انسان با هر کدام از آنها در معماری پرداخته شده است. و تلاش شده تا در انتهای هر کدام به ذکر مثالهایی از رعایت این اصول در معماری پرداخته شود. برای بیان بایدها و نبایدهای معماری منتج از اخلاق زیست محیطی اسلامی از روش تحلیلی و استدلال منطقی استفاده شده است. این اصول در دو بخش سلبی و ایجابی قابل تفکیک هستند و از مهمترین آنها می توان به جلوگیری از تخریب محیط زیست برای ساخت و ساز مانند کندن درختان و یا تخریب زیستگاه جانوران، توجه به کیفیات ذاتی مصالح و قرارگیری آنها در جایگاه و فرمهای مناسب با توجه به ویژگیهای ذاتی شان، عدم استفاده از مصالح آلوده کننده محیط زیست، شناخت اندازه های محیط و بستر طرح، عدم استفاده از فرمهای هندسی با پرت فضایی زیاد در معماری، استفاده از انعطاف پذیری در عملکردها برای افزایش کارایی ساختمان در طول زمان، تکامل بخشیدن به محیط طبیعی با شناخت ظرفیت های بستر طبیعی، الگوبرداری از چگونگی تطابق گیاهان و جانوران با شرایط اقلیمی در معماری، اشاره کرد.
واژگان کلیدی
اخلاق، محیط زیست، اسلام، معماری، طبیعت
|
|
سرزندگی: سیری در آراء اندیشمندان شهرسازی و فهم از آن در اندیشه ایرانی- اسلامی
نویسندگان:
اکبر عبداله زاده طرف (نویسنده مسئول)
حامد جعفری مند
صفحات از: 141 - 148
تعداد بازدید: 117
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
اصلي ترين موضوعي كه با ذكر اجمالي برخي تعابير مرتبط به شهر و شهرسازي به وضوح و روشني خود را مي‌نماياند، استوار نبودن آنها بر پايه‌ي مباني نظري منبعث از تعاليم اسلام و فرهنگ ايراني است. «سرزندگي» بعنوان يكي از اين تعابير موضوع مورد چالش اين نوشتار است. سعي شده از يك طرف به مقايسه ي معناي اصلي تعابير ترجمه شده به سرزندگي در غرب پرداخته و اصطلاحات و تعريف مناسب ايراني براي آنها ارايه داد و اشكالات و كاستي‌هاي موجود در تعاريف و ريشه هاي آنها را متذكر شد و از طرف ديگر به مقايسه ي معناي «سرزندگي» در غرب و جامعه ي ايراني پرداخت. لازم به ذكر است كه در رابطه با نگاه به مقوله‌ي زندگي ديدگاه هاي كيهاني، مكانيستي، ارگانيستي و زندگي روزمره قابل شناسايي است كه توجه به هر كدام در كنار ساير ديدگاه ها لازم و ملزوم شكل دهنده‌ي يك محيط سرزنده و مطلوب است.
واژگان کلیدی
زندگي، سرزندگي، تعابير غربي، اسلامي- ايراني
|
|
بازشناسی مولفه های هویت بخش منظر شهری (نمونه موردی: پهنه تاریخی تهران- محله سنگلج)
نویسندگان:
سارا دنبلی (نویسنده مسئول)
عارف آقاصفری
حسین کلانتری خلیل آباد
صفحات از: 149 - 158
تعداد بازدید: 126
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
هویت، همواره یکی از مسائل پر دغدغه بشر بوده و اصولاً هر فعالیتی که از انسان صادر میشود در جهت احراز یا معرفی هویت و مکان است که جهان بینی افراد را به تصویر می کشد. یافته های تحقیقات نشان می دهند که عوامل کالبدی شهرها، به عنوان یکی از مهم ترین فاکتورهای هویت دهنده فرد، اجتماع و شهر ایفای نقش می کنند، بنابراین تقویت مکان بودگی، لذت بصری و... می توانند از روش های هویت بخشی باشند. در ادبیات معاصر نوین شهری، ویژگی هایی مانند پایدرای مکانی، تقویت حس مکان، به روزرسانی مکانی، بهره وری محیطی و مکانی و حفظ اصالت مکانی انسان، از جمله راهکارهای تقویت و ارتقا هویت بخشی شهروندان محسوب می شود. این مقاله به بازشناسی مولفه های هویت بخش موثر بر منظر شهری در محله سنگلج می پردازد. براین اساس، پژوهش مذکور از پرسشنامه استاندارد (جنکینز، 2008) و محقق ساخته (کرنباخ= 896/0) با استفاده از روش پیمایشی (با رویکرد علی) انجام شده است. هم چنین جامعه آماری، شامل تمامی شهروندان بالای 15 سال تمام ساکن در محله سنگلج شهر تهران بوده و حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر برآورد شده است. نتایج به دست آمده بیانگر تاثیر معنادار مولفه های هویت بخش بر منظر شهری است. یافته ها نشان می دهند که بیشترین تاثیر را مولفه مصنوع (3.869>2.58)، سپس مولفه طبیعی (3.824>2.58) و در آخر مولفه انسانی (3.542>2.58) بر منظر شهری داشته است. در مجموع نتایج به دست آمده، بیان می کنند که خوانایی شهری و درک مولفه های هویت بخش، در تبلور بصری، کارکردی و معنایی چیزهایی که فضا را شکل می‌دهند مانند منظر شهری، تاثیر فراوانی دارد. ازاین‌رو بخش قابل‌توجهی از عواطف و دانش محیطی شهروندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از طرف دیگر ارتباط شهروندان با شهر نیز از طریق خوانایی هویت بخش منظر شهری برقرار میشود، براین اساس، بازشناسی مؤلفه‌های هویت‌بخش (به ترتیب اولویت) مصنوع، طبیعی و انسانی در منظر شهری و بازتعریف ارزش‌های هویتی در کالبد شهری از مهم ترین عوامل هویت بخش منظر شهری هستند.
واژگان کلیدی
هویت، منظر شهری، ابعاد کالبدی شهر، سنگلج
|
|
ارزیابی ظرفیت های تاب آوری شهرستان دورود در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی فضایی
نویسندگان:
فاطمه دریکوند
سیدمجتبی حسینی (نویسنده مسئول)
صفحات از: 159 - 170
تعداد بازدید: 195
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
تاب آوری توان آمادگی برای مقاومت در برابر بحران ،برنامه ریزی برای تحمل آن، باز سازی و بازتوانی بعد از آن و انطباق موفقیت آمیز با پیامدهای آن می باشد. از این رو، امروزه در سطح جهان، تغییرات چشمگیری در نگرش به مخاطرات دیده میشود؛ به طوری که دیدگاه غالب از تمرکز صرف بر کاهش آسیب پذیری به افزایش تا بآوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است. هدف اصلی در این مقاله ارزیابی و مقایسه مقادیرشاخصهای ابعاد مختلف تا ب آوری منطقه شهرستان دورود با حد بهینه ی مقادیر این شاخص ها در سطح جهانی است. به منظور تعریف حد بهینه در این پژوهش، چنین فرض شد که مقدار عددی هر شاخص در مناطقی در سطح جهان را که تا کنون در آن ها بحرا نهای متعددی اتفاق افتاده که در برابر آن ها تاب آور بوده اند(نظیر ژاپن و کالیفرنیا) می توان حد بهینه تاب آور بودن هر شاخص در نظر گرفت. روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی - تحلیلی – تطبیقی است. شیو ه گردآوری داد ه ها به صورت کتابخانه ای )آمارنامه ها و اسناد (کتابخانه ای است. نتایج یافته ها حاکی از آن است که، در بین ابعاد مختلف تا بآوری، شهرستان دورود ابعاد کالبدی فضایی )با 38% فاصله از مقدار بهینه تا بآوری( و سپس ابعاد اجتماعی )با 30% فاصله از مقدار بهینه ی تا بآوری( وضعیت نامناسبتری دارد. در بین شاخص های اجتماعی، وضعیت شاخص جمعیت بالای 65 و زیر 6 سال و جمعیت زنان بهتر ازوضعیت بهینه محاسبه شده است. در مقابل، وضعیت سرمایه ی اجتماعی فاصله زیادی با مقدار بهینه ی محاسبه شده دارد. بدین ترتیب، در بین شاخص های مربوط به تاب آوری اجتماعی، ارتقای سرمایه ی اجتماعی باید در اولویت برنامه ریزی قرار گیرد.، در بین شاخصهای مربوط به تاب آوری اقتصادی نیز، مساحت مراکز اشتغال در مقایسه با شاخص بهینه وضعیت بهتری دارد. ولی شاخص مراکز بزرگ مقیاس با 99 درصد فاصله از حد بهینه و جمعیت شاغلان با 64 درصد فاصله وضعیت مناسبی ندارند و باید مد نظر قرار گیرند. در بین شاخص های مربوط به تاب آوری کالبدی – فضایی نیز، شاخص ساختما نهای بالای 30 سال ازمقدار بهینه وضعیت مطلوب تری دارد. شاخص مربوط به تعداد تختهای بیمارستانی با حد بهینه فاصله ی بسیار جالب توجهی دارد )حدود 99 درصد(. بعد از آن نیز، شاخص مربوط به سطح شبکه های دسترسی با عملکرد شریانی نیز حدود 92 درصد و شاخص سطح ساخته شده ی منطقه با 74 درصد فاصله از مقدار بهینه و شاخص زیر ساختها (طول لوله های اصلی آب، گاز برق و فیبر نوری) با 60 درصد فاصله از حد بهینه، در اولویت بعدی برنامه ریزی قرار دارد. بنابراین، ضروری است در برنا مه ریزیها و تخصیص منابع به ارتقا و بهبود بخش های دارای اولویت توجهات ویژه ای بشود.
واژگان کلیدی
تاب آوری، ابعاد تاب آوری، شهرستان دورود
|
|
تحلیل نقش بستر و زمینه های محیط فرهنگی، اجتماعی و تاریخی در فهم مخاطبان از مساجد معاصر ایران(نمونه موردی مساجد معاصر تهران)
نویسندگان:
محمدعلی قصری
مرتضی میرغلامی (نویسنده مسئول)
عیسی حجت
صفحات از: 171 - 182
تعداد بازدید: 257
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
در دهه های اخیر شاهد آن هستیم که ورود تفکرات بیگانه بدون توجه به زمینه های و بسترهای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی سبب تغییرات غریبی در معماری ایران بطور عام و معماری مساجد معاصر ایران بطور خاص گردیده است، به گونه ای که فهم و خوانش مخاطبان از این بناها را، بسیار دشوار ساخته است. مقوله ی خوانش مخاطبان عام از مساجد معاصر ایران یکی از مباحثی است که با وجود اهمیت فراوان، کمتر شناخته شده است. وجوه و عواملی متعددی در فهم مخاطبان از آثار معماری نقش دارند که یکی از مهم ترین این فاکتورها که مورد وفاق اغلب اندیشمندان است، بستر و زمینه های محیطی است. هدف این مقاله ورود به مقوله فرآیند خوانش یا ریشه یابی تک تک عوامل محیطی موثر بر خوانش نیست. پرسشی که اهمیت دارد این است که بطور کلی، عوامل اجتماعی، فرهنگی و تاریخی در فهم مخاطبان از مساجد معاصر ایران، چگونه نقش ایفاء می نمایند؟ در این مقاله، با تکیه بر پارادیم انتقادی و شیوه ای توصیفی-تحلیلی و روش پژوهش موردی بدنبال یافتن پاسخی برای این سوال بوده ایم. مطابق یافته های کتابخانه ای و داده های میدانی حاصل از پرسشنامه و مصاحبه که با نرم افزار تحلیل شده اند، بنظر می رسد، بسیاری از فاکتورهایی که در فهم مخاطبان از 4 مسجد شاخص معاصر تهران نقش دارند، ریشه در عوامل محیطی و بستر فرهنگی، اجتماعی و تاریخی دارند. همچنین فهم مساجدی که از کهن الگوها و عناصر مساجد ایرانی استفاده کرده اند، نسبت به مساجد نامتعارف سهل تر بوده است.
واژگان کلیدی
فهم، عوامل محیطی، مساجد معاصر، معماری ایران
|
|
بررسی مفهوم تداوم پذیری به عنوان شاخصه معماری و شهر ایرانی اسلامی و امکان احیای آن در دوران معاصر
نویسندگان:
عیسی حجت
مهدی بابایی زاده (نویسنده مسئول)
صفحات از: 183 - 190
تعداد بازدید: 216
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
زندگی سنتی و معماری سنتی کیفیت ویژه ای به همراه خود دارند که به «تداوم» تعبیر می شود. رابطه عمیق میان «طرز زندگی» و «معماری خانه‌ها» موجب شده است تا بتوان نشانه های تداوم و تأثیرات آن را بر هر دو پی‌گیری نمود. با توجه به این رابطه عمیق، مفهوم تداوم در فرهنگ و معماری –به صورت خاص در «خانواده» و «خانه»- ایرانی بررسی شده است. این نوشتار حیات مفهوم «تداوم» را در دوران سنت، مرگ آن را در دوران بدعت (مدرنیته) و امکان احیای آن را در دوران کثرت (پست مدرن) می داند. مفهوم تداوم و انتقال سنت از نسل گذشته به نسل آینده چنان با فرهنگ و معماری سنتی گره خورده که گاه در تعریف سنت و معماری سنتی از تعابیر گوناگونی به معنای تداوم استفاده می شود. نخ تسبیح تداوم با آغاز مدرنیته از هم گسسته است زیرا «نوشدن» را با تکرار کاری نیست. پرسش این نوشتار آن است که آیا در دوران کثرت می توان مفاهیمی چون تداوم را بازخوانی و بازیابی کرد؟ احیای مفهوم تداوم که به «قلمه زدن» این سنت به تنه تنومند ولی تبرخوردۀ فرهنگ ایرانی تعبیر شده است، امروزه در خانواده گسترده و هسته ای و نقطه ای امکان پذیر نیست. خانواده «مستقل-متفق» پیشنهاد این نوشتار به عنوان شکلی از خانواده هسته ای با ارتباطات فامیلی نزدیک است و «خانه فامیلی» کالبدی است که طرز زندگی این نوع خانواده را متبلور خواهد کرد. خانه ای که بر اساس نیاز امروز خانواده ایرانی و بر پایه امید برای فردای آن خانواده طراحی شده است.
واژگان کلیدی
تداوم، سنت مجرب، مدرنیته، پست مدرن، خان‌ومان
|
|
*نمادگرایی مفهومی در تزیینات و آرایه های سر در بناهای بافت مرکزی اهواز
نویسندگان:
گلشن رضایی میرقاید (نویسنده مسئول)
نیلوفر محمدی
بهروز جانی پور
صفحات از: 191 - 196
تعداد بازدید: 167
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
تزیینات و آرایه ها به جهت ماهیت انتزاعی و تجلی امر توحید از لحاظ شیوه بیان در سراسر جغرافیای اسلامی و در هر زمان دارای وحدت بیان بوده است. نقوش گیاهی و هندسی همانند آجرکاری و نقوش اسلیمی در کاشی کاری خود نوعی زبان رمزو راز است. معمار مسلمان با تمام وجود وحدانیت خدا را درک کرده است که توانسته است آن را در قالب هنر خود نشان دهد کسی که به این مرحله از شناخت رسیده باشد دیگر با زبان خود سخن نمی گوید بلکه فکر واعتقاداتش را در هنرش متجلی کند. در نمادگرایی مفهومی معمار عارف با توجه به حضور خود در عالم معنی و درک معانی ناب معانی را به صورت فرم هندسه و... تجلی کرده و به نمایش می گذارد.روش پژوهش حاضر به روش مطالعه موردی بر پایه داده های حاصل از اسناد کتابخانه ای و مشاهده میدانی به تحلیل اصول نمادگرایی مفهومی در تزیینات بناهای سنتی اهواز می پردازد. هدف از انجام این پژوهش مطالعه اصول نمادگرایی مفهومی و تطبیق این اصول به صورت مقایسه ای در تزیینات اسلیمی و هندسی در بناهای سردر بافت سنتی اهواز بوده است. نتایج حاصل از این پژوهش در قالب نمودار نشان داده شده است که در بحث اصول نمادگرایی مفهومی و تطبیق این اصول به صورت مقایسه ایی در تزیینات اسلیمی و هندسی در بناهای سردر بافت سنتی اهواز نقوش تجریدی و انتزاعی در بیان اصل وحدت و اصل افقی گرایی با هم مشترک بوده و اصول یکسانی را برای مقایسه و تحلیل به اشتراک گزارده اند.
واژگان کلیدی
نمادگرایی، اصل وحدت، اصل افقی گرایی، فضای مثبت و منفی
|
|
بازنمود معنا در معماری با رویکرد نشانه شناسی امبرتو اکو
نویسندگان:
محمدرضا واعظی
شادی عزیزی (نویسنده مسئول)
حمیدرضا موسوی
صفحات از: 197 - 204
تعداد بازدید: 139
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
تدوین سازوکار ادراک معنا در نشانه‌شناسی و بازتولید آن در معماری با توجه به اندیشه‌های زبان‌شناختی و نشانه شناسی که همسو با مضامین نظری معماری می‌باشد، از اوایل قرن بیستم دغدغه‌ی بسیاری ازپژوهشگران و نظریه‌پردازان معمار بوده است.هر نظام نشانه‌ای تنها به واسطه‌ی آگاهی مخاطب از رمزگان حاکم بر آن، امکان معنادار شدن می‌یابد. دسته بندی ده‌گانه‌ی امبرتو اکو از رمزگان تصویری، یکی از روش های کار آمد را در بررسی متون تصویری ارائه داده که از طریق آن می توان جوانب متنوع یک تصویر را حتی در پیوند با متونی وابسته به دیگر نظام های نشانه ای ملاحظه کرد. معماری اسلامی عمدتا در پیوند با فرهنگ و تاریخ خود، با کارکرد تصویر‌گری، ظاهر میشود. مقاله پیش رو، با هدف تبیین روشی مناسب در نقد معماری اسلامی با قابلیت پرداخت به وجوه بینامتنی عناصر معماری در پیوند با مفاهیم دینی، در عین تمرکز بر ویژگی های عملکردی اثر، مسجد الغدیر در تهران را با استفاده از دسته‌بندی رمزگان اکو، تحلیل کرده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و منابع به صورت کتابخانه‌ای، جمع آوری شده است. اینکه موفقیت معمار در انتقال معانی نمادین اثر معماری چه میزان بوده و این معانی از نظام نشانه‌ای زبان به نظام نشانه‌ای تصویر در فرمهای معماری چگونه انتقال یافته است، از سوالاتی است که در این مقاله بررسی شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد باوجود برخی محدودیت‌های خاص رسانه‌ی تصویری، معماری در انتقال محتوای نمادین اثر، بسیار دقیق عمل کرده است. پیام نمادین اثر معماری از یک سو به یاری تدابیر صوری، شامل کاربست نقوش راست خط و ترکیب‌بندی متقارن، پرداخت ظریف به تزئینات هندسی دوار و انتظام فضایی معماری کشیده و از سوی دیگر بهره‌مندی از برخی استعارات فرهنگی دال بر مفاهیم کمال و آگاهی که درون مایه اصلی مسجد است.
واژگان کلیدی
نشانه شناسی، تفسیر، امبرتو اکو، معماری
|
|
بازشناسی نیروهای موثر بر شکل گیری و بقای میدان، بررسی رابطه دوسویه قدرت متمرکز با فضای عمومی
نویسندگان:
مریم علیپور زیبایی (نویسنده مسئول)
صفحات از: 205 - 216
تعداد بازدید: 133
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
مردم در فضاهای شهری فعالیت ها و رفتارهای متنوعی در جهت پاسخگویی به انواع نیازهایشان انجام می دهند. متاسفانه بسیاری از فضاهای شهری مذهبی و به ویژه میدان های مذهبی بدون توجه به فعالیت ها و الگوهای رفتاری مردم طراحی می شوند. این عدم انطباق فضای میدان با نیازها و رفتارهای مردم زمینه ساز بسیاری از مسایل و مشکلات می گردد. در همین راستا این مقاله با هدف شناسایی الگوهای رفتاری و فعالیت های صورت گرفته در میدان و ساماندهی میدان احمدی بر مبنای این رفتارها تنظیم گردیده است. در پژوهش حاضر سعی شده است به سوالات مطرح شده در ارتباط با مهم ترین ویژگی میدان مذهبی و یافتن مسایل و مشکلات رفتاری موجود در میدان با استفاد از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و ابزارهای مشاهده و بررسی اسناد و مدارک پاسخ داده شود. از تحلیل های صورت گرفته این گونه برمی آید که برای مردم شیراز معنای مکان بیشترین امتیاز را دارا بوده و پس از آن فعالیت و رویداد مکان در میدان احمدی اهمیت داشته و در آخر کالبد مکان نمره گرفته است. با انجام مطالعات مشخص گردید، فضاهای شهری مذهبی دارای ویژگی هایی متمایزی به لحاظ فرمی، عملکردی و معنایی نسبت به سایر فضاهای شهری هستند. همچنین ضرورت ساماندهی میدان احمدی بر اساس این رفتارها و فعالیت های انجام شده جهت از بین بردن مشکلات به وجود آمده در میدان مطرح گردید. بر اساس مطالعات انجام گرفته و نیازهای شهروندان برنامه ریزی فیزیکی شامل محل تحویل و آماده سازی و توزیع نذورات، رستوران، محل استراحت برای زائران، سرویس های بهداشتی و حمام، امانت داری و غیره تنظیم گردید و بر اساس این برنامه ریزی گزینه های طراحی ارائه شدند.
واژگان کلیدی
میدان، فضاهای شهری، شکل گیری، بقا، میدان احمدی، مذهب
|
|
بررسی تطبیقی عوامل موثر بر ساختار فضایی تکایای تاریخی استان مازندران
نویسندگان:
مهران احمدنژاد
محمدرضا بمانیان (نویسنده مسئول)
صفحات از: 217 - 228
تعداد بازدید: 123
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
یکی از مصادیق تفکر توحیدی شیعیان، در فرهنگ عاشورا و ارزش های نهفته در آن متجلی شده است. تکایای ایرانی، گویاترین تجلی کالبدی ماهیت و پیام چنین فرهنگی در ساختار فضاهای شهری است. تکایا که مظهر پیوند بین زمان، مکان و مردم می باشند، به دلیل مشخصه ی «فضای شهری بودنشان» نه تنها در قیاس با مکان های هم عملکرد خویش در سایر کشورها، هویتی متمایز می یابند، بلکه به عنوان یکی از فضاهای باز شهری، با عملکرد مذهبی خود در فرهنگ شهرسازی مسلمین، نقشی منحصر به فرد دارند. هدف از نگارش این مقاله، گردآوری اطلاعات پایه درباره ی بررسی عوامل موثر در ساختار فضایی تعدادی از تکایای تاریخی استان مازندران می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است که با مرور، واکاوی و تحلیل سوابق مطالعاتی موجود دررابطه با موضوع مورد بررسی، به کارگرفته شده است. برای انجام مطالعه، ازشیوه های مرسوم جمع آوری اطلاعات اعم از اسنادی و میدانی بهره گیری شده است. دربخش مطالعات کتابخانه ای، به شناخت کلی از تکایای تاریخی مورد بررسی پرداخته ایم. در بررسی های میدانی نیز با حضور در محل، پس از شناسایی تکایاهای مورد مطالعه، عوامل موثر در ساختار فضایی آن ها را تجزیه و تحلیل کرده ایم. از یافته های این پژوهش، می توان به شناخت عوامل موثر در ساختار فضایی تکایا اشاره کرد.
واژگان کلیدی
تکایای تاریخی، استان مازندران، ساختار فضایی، عوامل موثر بر ساختار فضایی تکایای تاریخی استان مازندران
|
|
بررسی رابطه دوسویه تمنای حق به شهر و انقلاب اسلامی ایران
نویسندگان:
محمد نظرپور (نویسنده مسئول)
علیرضا منوچهری
صفحات از: 229 - 236
تعداد بازدید: 130
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
حق به شهربه عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در مطالعات جامعه شناسی شهری مطرح شده است.درجریان انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب شهری برآمده از تمناهای گروه های مختلف ،یکی از این گروه ها که مطالعات کمی درباره نقش آن ها در بروز انقلاب شده است، مهاجران شهری ای هستند که به تمنای حق شهری خود به سمت شهرها سرازیر می شوند و در جریان انقلاب ایفای نقش می کنند و بعد از روی کارآمدن قدرت جدید بالافاصله درطلب تحقق حق خود از شهر برمی آیند.مقاله حاضر به بررسی نقش اصلاحات ارضی بر مهاجرت های روستا-شهری به عنوان عامل دافعه جمعیت از طرفی و سیاستهای مدرنیزاسیون پهلوی دوم در شهرها به عنوان عامل جاذبه آنها به سمت شهرها از طرف دیگر می پردازد و می کوشد با تبیین جایگاه مهاجران و تهیدستان در جریان انقلاب اسلامی ایران،مطالبه حق به شهر این گروه و پاسخی که دولت نو ظهور انقلابی به آن می دهد را روشن سازد.
واژگان کلیدی
حق به شهر،انقلاب اسلامی ایران،اصلاحات ارضی،مدرنیزاسیون
|
|
بازخوانی فضاهای بینابینی معماری معاصر با رویکرد بینامعماری
نویسندگان:
سحر صدیق اکبری (نویسنده مسئول)
حمید ماجدی
زهراسادات سعیده زرآبادی
صفحات از: 237 - 242
تعداد بازدید: 123
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
با توجه به اهمیت فضاهای بینابینی در شکل دهی به فضاهای شهری و همچنین با تاکید به تغییرات عمده ی صورت پذیرفته در ماهیت و شکل فضاهای میانی در معماری ایران در طول زمان، توجه و تاکید بیشتر در این زمینه ضروری به نظر می رسد. ماهیت فضای میانی دو رگه و مبهم است؛ با توجه به مفاهیم بینابینی و میان رشته ای مطرح شده در ده های اخیر در اغلب هنرها مانند(مفاهیم بینا معماری، مفاهیم بینا موسیقی و مفاهیم بینامتنی)، به نظر می رسد، جهت فهم بهتر فضاهای بینابینی معاصر میبایست به مفاهیم بینابینی و مباحث بینا معماری توجه داشت. فرضیه ی تحقیق بر این باور است که فضای میانی و فضای اتصال و واسط در تمامی هنرها، از مرکزی نیرومند با هژمونی یک مرکز بر پیرامونش با نظمی خطی، به سمت چند مرکزی بودن، تکثر این مراکز با نظمی غیر خطی و غیر قابل پیش بینی بودن سوق نموده است؛ همچنین فرضیه ی تحقیق ماهیت این بی نظمی را در ساختار شکلی و محتوایی فضاهای بینابینی در تمامی هنرها، در بی نظمی زمانی و رترو(بازگشت به گذشته) می داند. روش تحقیق، تحلیلی–تطبیقی و مستند بر اسناد کتابخانه ای می باشد؛ همچنین با اشاره به مفاهیم تاویلی و بینامتنی مطرح شده در این هنرها (بینامتنی، بینا بعدی، بینامعماری)، به وسیله ی روش تحقیق هرمنوتیک، سعی در فهم بهتر بی نظمی، تکثر و ابهام ساختاری و محتوایی فضاهای بینابینی معماری معاصر خواهیم داشت. نتیجه ی تحقیق نشان می دهد جهت ارائه ی الگویی کارآمدتربرای فضاهای بینابینی معاصر، بازگشت به الگوهای معماری ایرانی و اسلامی می تواند راه حل مناسبی باشد.
واژگان کلیدی
فضای بینابینی معماری معاصر، مفاهیم بینابینی، بازگشت به گذشته، تکثر، معماری ایرانی-اسلامی
|
|
بهره گیری از الگوی طراحی شهری در بازآفرینی شهری پایدار (مطالعه موردی: منطقه یک شهر همدان)
نویسندگان:
محمود ملکیان
بیژن کلهرنیا (نویسنده مسئول)
نوذر قنبری
سهیل سبحان اردکانی
صفحات از: 243 - 252
تعداد بازدید: 145
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
امروزه مناطق وسیعی از شهرها با معضلات پیچیده ای ازجمله فقر، مسکن نامناسب، ضعف و کمبود خدمات و زیرساخت‌های شهری، عدم ایمنی و بحران هویت روبه‌رو هستند. در این راستا ارتقای کیفیت زندگی در محدوده‌های هدف بازآفرینی، در پیوند محلات با سایر مناطق شهر، امری حائز اهمیت و مستلزم بهره گیری از دانش روز طراحی شهری برای بهبود فضاهای شهری است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر باهدف احیاء و بازآفرینی پایدار شهری منطقه یک شهر همدان در راستای نیل به توسعه پایدار و ارتقای کیفیت عرصه های شهری درخور و انسان مدار با لحاظ کردن شرح خدمات طراحی شهری انجام یافت. بدین منظور پس از انجام مطالعات کتابخانه‌ای، نسبت به شناخت ویژگی های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی منطقه موردمطالعه در دو قطاع منتخب از طریق پیمایش میدانی، مشاهده و توزیع پرسشنامه اقدام شد. سپس نسبت به سنجش وضعیت حوزه راهبردی در پنج نظام طراحی شهری و وضعیت حوزه ماهوی در سه مؤلفه عملکردی، زیبایی‌شناختی و محیط‌زیستی اقدام شد. ضمن تدوین جدول سوات یکپارچه در گام نهایی با بیانیه چشم‌انداز؛ نسبت به تدوین دستور کار طراحی شهری و ضوابط اجرایی برای بازآفرینی شهری پایدار محلات مذکور اقدام شد. نتایج نشان داد که، مشارکت عمومی ساکنین در راستای بالفعل کردن نیروهای بالقوه اجتماعی محلات به عنوان بازآفرینی فرهنگ مبنا و نیز استفاده از روش های نوین ارتقای کیفی زیرساخت های شهری به عنوان بازآفرینی کالبدی دراحیای محلات شهری، می‌توانند به بازآفرینی شهری پایدار منجر شود. بنابراین، پیشنهادهایی در این خصوص در راستای بهبود کیفیت عرصه های شهری و محلات دارای ارزش، توصیه شد.
واژگان کلیدی
بازآفرینی پایدار شهری، مشارکت عمومی، زیرساخت‌های تأسیسات شهری، همدان
|
|
ارزیابی عوامل موثر بر ارتقاء وضعیت مبلمان شهری در شهرهای ایران؛ نمونه موردی: شهر قائن
نویسندگان:
احمد اسدی (نویسنده مسئول)
صفحات از: 253 - 260
تعداد بازدید: 138
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
امروزه تجربه و کاربرد عناصر شهری نشان داده است که استفاده از تجهیزات و مبلمان مناسب تا چقدر می تواند اثر مثبتی بر روی شهروندان و استفاده کنندگان از محیط های شهری داشته باشد. بطور مثال طراحی نشیمن مناسب به مردم این امکان را می دهد که در فرصت های لازم از نشستن و دیدن فضای شهری لذت برده و حتی ارتباط اجتماعی و کلامی با یکدیگر برقرار نمایند. مبلمان شهری بعنوان یکی از عناصر مطرح در فضای شهری و بعنوان عنصری از کل شهر تجلی دهنده ساختار و هویت شهر می باشد، در واقع مبلمان شهری از آن جهت که موجب بالا رفتن کیفیت زندگی شهری و زمینه های شکوفایی خلاقیت در شهروندان می شوند، از اهمیت بالایی برخوردارند، که نیاز به توجه ویژه دارند. در این پژوهش هدف، ارزیابی وضعیت مبلمان شهری در شهر قاین می باشد این پژوهش از نوع کاربردی بوده و ماهیت آن از نوع توصیفی-تحلیلی است. شیوه گردآوری به دو روش کتابخانه ای و مشاهدات میدانی بوده و روش جمع آوری اطلاعات میدانی، به صورت پرسشنامه و مشاهده حضوری انجام گرفته است. برای تعیین جامعه آماری از فرمول کوکران استفاده گردیده است. که بالغ بر 386 نفر از شهروندان به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب گردیده اند، سپس اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS وآزمون T-TEST و رتبه بندی فریدمن مورد تحلیل قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد در 5 بعد مورد بررسی در این تحقیق، شامل (تمایل و نظر شهروندان، انعطاف پذیری، امنیت، عملکرد، پیوستگی و اتحاد)، وضعیت موجود در مبلمان شهری به صورت نامطلوب است.
واژگان کلیدی
ارزیابی، مبلمان شهری، شهر قاین
|
|
The Position of Color and Painting in Islamic Architecture and Iran
نویسندگان:
Keyvan Loloie
Farzin Soltani Gerd faramarzi (نویسنده مسئول)
صفحات از: 261 - 277
تعداد بازدید: 119
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
The culture and literature in Islamic period in Iran include a medley of discussions about colors which per se have had huge influence in the Islamic art. This issue has been conveyed through the holy hadiths and verses, literary and art books. The existence of art works remained from the Islamic periods implies the above-mentioned truth. Colors in art and Islamic culture of Iran has been classified to the degrees such as the most valuable, the noblest, the most beautiful, the highest and the like; then they have been selected and utilized. The indications are the selection of golden domes, the most frequent use of blue background and white text as well as the sacred concept of green. In addition, from the early historical periods of Islam to now, the colors are the factors in expressing the identity of nations and nationalities. The examples such as black, red and white clothes worn by Qizilbashs in Safavid dynasty can be mentioned. Color is one of the visual evidences and its various aspects such as the psychological and cognitive effects have been focused in the Islamic culture and art with mystical interpretations and the aesthetic dimensions, especially the discretion in difference aspect of color which has been a guide in many cases. A sacred hadith says: In this hadith, the difference of colors is one of the measures and wisdom of God. Thus, understanding the beauty of world and recognizing its dimensions based on the difference of colors which are such a huge gift becomes real for the human being. The phenomenon of color and colorology allocated such a position in the human life especially in artistic and aesthetic dimensions so that it brought about expertise in the field of production, utilization and recognition.
واژگان کلیدی
Color, Islamic Architecture, Iranian Architecture
|
|
بررسی جامعه شناختی نقش سازمان های دولتی در جامعه پذیری اخلاق شهروندی
نویسندگان:
غلامرضا مقدم
سیف اله سیف اللهی (نویسنده مسئول)
سیدمحمد سیدمیرزایی
محمدرضا جوادی یگانه
صفحات از: 261 - 270
تعداد بازدید: 55
تعداد دانلود: 0
|
چکیده
بدون شک دنیای امروز، دنیای سازمان هاست. در هر سازمانی اگرچه اشخاص حقیقی متولیان اصلی سازمان محسوب می شوند اما به واقع سازمانها، خود دارای شخصیت حقوقی مستقلی هستند که به مانند هر اجتماعی، زمینه ای را برای تعامل بین افراد و جامعه پذیری آنان فراهم می آورند.
از سوی دیگر، امروزه وظایف اقتصادی و حضور در محیط کار و اشتغال بخش اعظم وقت شهروندان را به خود مشغول داشته است. افراد زیادی در این محیط با گروه های رسمی و غیررسمی مختلفی تعامل دارند و بسیاری از ارزش ها و هنجارها و رفتارها را از همین محیط می آموزند و در رفتار و کردار خود درونی می کنند.
بر این اساس، با آگاهی از اهمیت و گستره روزافزون سازمان ها و نقش آفرینی آنها در جامعه پذیری افراد، جا دارد بخشی از آسیب شناسی وضعیت اخلاق در شهر ایرانی اسلامی، به بررسی ساختارهای اقتصادی و اجتماعی سازمان های دولتی معطوف گردد، چرا که به دلیل وابستگی تام چنین سازمان هایی به منابع دولتی، برونداد ساختارهای کلان اقتصادی - اجتماعی جامعه را می توان در این سازمان ها جستجو کرد.
سازمان هایی که بخش عمده ای از جامعه پذیری اخلاقی شهروندان و کنشگران درون خود را راهبری می کنند. بنابراین پرداختن به موضوع تربیت اخلاقی در سازمان از دو منظر حرفه ای و شهروندی، اهمیت می یابد. اولی برای بکار گرفتن نیروی شاغل متعهد در سازمان و دومی برای تربیت شهروند خوب و تقویت رابطه بین سازمان و جامعه، که در هر دو حال با مفهوم حقوق شهروندی بی ارتباط نیست.
در این مطالعه از روش نظریه مبنایی استفاده شده است و 25 نفر از کارکنان یکی از سازمان های سطح بالای دولتی ایران واقع در شهر تهران به عنوان یکی از مهمترین شهرهای هنجارفرست به سایر شهرها و مناطق کشور مورد مصاحبه عمیق قرار گرفته اند.
یافته ها نشان می دهد ابهام ادراک اخلاقی، مشارکت گریزی، ابهام در نقش و اهداف، سبک رهبری تکلیف گریز و ضعف فرهنگ کار از جمله پدیده های اثرگذار بر بی سازمانی در سازمان دولتی مورد مطالعه می باشند که در مجموع زمینه های جامعه پذیری منفی اخلاق شهروندی را در شهر مورد مطالعه فراهم می آورند.
واژگان کلیدی
اخلاق، شهروندی، جامعه پذیری، سازمان، ادراک اخلاقی، نظریه مبنایی، شهر ایرانی - اسلامی
|