تأمّلی در چيستی شهر اسلامی   

محمد نقی زاده استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران (نویسنده مسئول Dr_mnaghizadeh@yahoo.com)

جابر دانش مربی پژوهش پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماري جهاد دانشگاهی

صفحات از: 1 - 14

 تعداد بازدید:  162    تعداد دانلود:  106

چکیده

علي‌رغم آن که به تناسب و در مواضع و جايگاه‌هاي گوناگون، افراد بسياري (از جوامع علمي، آموزشي، مديريتي، حرفه‌اي و اجرايي) از “شهر اسلامي” سخن مي‌گويند، امّا تعريف متّفق‌القولي از اين موضوع و اثر بسيار مهم در دسترس نيست. به نظر مي‌رسد که مناسب‌ترين تعريف را مي‌توان و بايد از متون اصيل اسلامي و به ويژه از قرآن کريم استنتاج کرد. به همين جهت، با تبيين ويژگي‌هايي که براي شناخت و تعريف هر پديده لازم است (که در “مباني” و “ارکان” و “الگو” و “صفات” و “اصول” خلاصه مي‌شوند)، مقالة حاضر بر آن خواهد بود تا اين ويژگي‌ها را براي شهر اسلامي از قرآن کريم استنتاج نمايد. با توجّه به اين موضوعات، نهايتاً نيز تعريفي عام از شهر اسلامي ارايه مي‌شود، که بارزترين ويژگي آن، با عنايت به جامعيت و جاودانگي و جهاني بودن اسلام، در عدم معرّفي الگوي فيزيکي و کالبدي واحد و لايتغير براي دوران و سرزمين‌هاي متفاوت مي‌باشد. مباحث مختلف مقاله، در ذيلِ 6 عنوان اصلي: “مقدّمه”، “مباني شهر اسلامي”، “ارکان شهر (به طور عام) و شهر اسلامي (به طور خاص)”، “الگو (يا اسوة) شهر اسلامي”، “جلوه‌ها و تجلّيات (چشم‌انداز شهر اسلامي) (اصول و راهبردهاي طرّاحي و برنامه‌ريزي و مديريت شهر اسلامي) ” و “نتيجه‌گيري” ارايه خواهد شد.

واژگان کلیدی

شهر اسلامي، جهان‌بيني توحيدي، فرهنگ، الگوي شهر اسلامي، مباني شهر اسلامي،